Edebî Sanatlar
Müsâvât
Müsâvât
Belâğat, sözün
yerinde (fesâhat kurallarına uygun olarak) ve zamanında (muktezây-ı hâle uygun)
söylenmesidir. Belâğat ilmi; meânî, beyân ve bedî’ olmak üzere üç temel edebî
sanata sahiptir.Bunlardan;
Meânî, sözün
yerinde kullanılmasını, muhatabın haline uygun söylenmesini sağlar.
Bedî’ ise, lafız ve mânâyı güzelleştirme usûl ve kaidelerinden
bahseden ilim dalıdır.
Meânî; sözün yerinde kullanılması ile ilgili bir ilim dalıdır. Îcâz, musâvât ve itnâb, bu ilim dalı içerisinde yer alan edebî sanatlardandır.
1. Az kelimelerle çok mânâlar ifade etme uslûbuna îcâz denmektedir.
2. Cümlede lafızlarla anlamlar eşit miktarda yer alıyorsa bu tür
ifadelere, musâvât denir ki genelde halkın konuşması bu
tarzdadır.
3. Eğer bir maksad, alışılagelmiş şeklin dışında daha çok lafızlarla
anlatılıyorsa bu ifade biçimine de itnâb denir
Bir ibarenin uzunluk ve kısalığını belirlemenin ölçütü, günlük
dildir. Sözün muktezâyı hâl (= sözün gereği)e uygun olarak ifade edilmiş olup
olmaması da bu konuda esas alınan ikinci derecede başka bir ölçüttür.
Müsâvât
Musâvât sözlükte,
ساوى fiilinin mastarı olup eşitlik ve denklik mânâsına gelir.
Terim olarak musâvât;
cümlede lafızlarla, anlamlarının eşit derecede olup, birbirlerinden az veya çok
olmaması anlamına gelmektedir. Bu duruma göre, ibâre ile mânânın hiçbiri
birbirinden fazla olmamalıdır.
Musâvâtta ibare; orta
seviyedeki halkın günlük hayatta kullandıkları ölçüdedir.
“İyiliğin karşılığı ancak iyilik
değil midir?” ayetinde ( Rahmân, 55/60) müsâvât vardır.
(Mustafa Canlı)
*
Müsâvât, cümlede
lafızlarla, anlamlarının eşit derecede olup,birbirlerinden az veya çok olmaması
anlamına gelmektedir.
Hz. Peygamber’in, îcâz sözlerinin yanı sıra müsâvat özelliği
taşıyan sözleri de mevcuttur. Bunlardan bazısı şöyledir:
لا تَزَالُ أُمَّتيِ بِخَيْرٍ ما لمْ تَرَ الأمانةَ مَغْنَما وَ
الزَّآَاةَ مَغْرَمًا .1
“Ümmetim, emaneti ganimet;
zekatı zarar olarak görmedikçe hayır üzeredir.” sözünde müsâvât, tahzîr
ve cinâs sanatları vardır.
إِيَّاكَ والمَُشارَةَ فَإِنَّهَا تُميِتُ الْغُرَّةَ وَ تُحْييِ
الْعُرَّةَ.2
“Kötülükten sakınınız, zira
kötülük iyiliği yokeder, kötülüğü de canlandırır.” sözünde, müsâvât,
cinâs, secî ve tahzîr sanatları yapılmıştır.
“Hayır söyleyip istifade eden veya رَحِمَ االلهُ مَنْ قالَ خَيْرا فَغَنِمَ أَوْ سَكَتَ
فَسَلِمَ . sukut edip sıkıntıdan uzak kalan kimseye Allah yardım etsin.”
sözünde müsâvât sanatı vardır.
(M. Akif Özdoğan)
Test
1.Aşağıdakilerden hangisi Meani’nin bölümlerinden biridir?
a.bedi
b.müsavat
c.beyan
d.dalalet
e.teşhis
Cevap anahtarı: 1.B,
===========
Kaynaklar:
http://repository.erciyes.edu.tr/bilimname/files/original/
http://dergipark.ulakbim.gov.tr/daad/article/viewF